STILLMAN DRAKE vs ALEXANDER KOYRE – Δύο απόψεις για την επιστήμη

Για να δείτε ολοκληρωμένη την εργασία με εικόνες, σε έγγραφο Word κάντε κλικ εδώ -> StillmanDrake_vs_Koyre

Η εργασία αυτή παραδόθηκε τον μήνα Μάρτιο του 2009.

~~~

ΕΡΓΑΣΙΑ ΦΥΣΙΚΗΣ (ΔΙΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ)

 

STILLMAN DRAKE vs  ALEXANDER KOYRE

Δύο απόψεις για την επιστήμη

O Stillman Drake, ένας μεγάλος επιστήμονας έζησε από το 1910 έως και το 1993. Ήταν Καναδικής καταγωγής και έμεινε στην ιστορία για το τεράστιο έργο του πάνω στον Γαλιλαίο. Έγραψε πάνω από 131 βιβλία, άρθρα και κεφάλαια βιβλίων πάνω στον Γαλιλαίο. Την πρώτη ακαδημαϊκή αναγνώριση έλαβε το 1967 ως καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Toronto μετά από την εμπειρία του ως οικονομικός σύμβουλος, και ακριβώς σ’ αυτήν την περίοδο παρουσίασε πλούσιο συγγραφικό έργο με 3 βιβλία που δημοσιεύτηκαν το 1953, 1957, 1960. Σαφώς η προσφορά του στην επιστήμη φαίνεται από την προσπάθεια υπεράσπισης των πειραμάτων του Γαλιλαίου, δηλαδή την χρήση της παρατήρησης σε συνδυασμό με την ευγενή τέχνη των μαθηματικών. Ο Drake όμως, είχε μια χρόνια διαμάχη με έναν άλλο μεγάλο του είδους τον Alexander Koyre. Τελικώς του απονεμήθηκε το sarton medal από την κοινωνία της ιστορίας της επιστήμης.

Από την άλλη πλευρά ο Alexander Koyre, παρόμοιας κλάσης του Drake γεννήθηκε το 1892 και πέθανε το 1964. Ήταν Γάλλος Ρωσικής καταγωγής και έγραφε τα «History» και «Philosophy of science» (επιστημονικά φυλλάδια της εποχής). Δάσκαλοι του ήταν οι Husserl και Hilbert. Ο Ηusserl είναι αυτός που του δίδαξε και του μετέδωσε την αγάπη του για τον Γαλιλαίο. Ο Koyre επίσης είχε πολύ πλούσιο έργο από το 1922 έως και το 1964. Μέσα σ’ αυτό το χρονικό διάστημα ανέδειξε διάσημους και ικανούς μαθητές, δίδαξε από διάσημες πανεπιστημιακές έδρες καθώς και έγινε μέλος ανωτάτων επιστημονικών λεσχών. Ο Koyre επικέντρωσε τη μελέτη του στο  έργο από τους Γαλιλαίο, Πλάτωνα και Νεύτωνα. Το πιο γνωστό έργο του είναι το «From the close world to the infinite universe» το οποίο είναι μια σειρά διαλέξεων που δόθηκε στο πανεπιστήμιο του Johns Hopkins. Επίσης ο Κοyre έχει ως στόχο να αποδείξει πως ο σύγχρονος τρόπος, δηλαδή η έρευνα βάση της παρατήρησης και του πειράματος είναι ανούσια. Τέλος και ο Koyre τιμήθηκε με το sarton medal.

Οι δύο αυτοί φιλόσοφοι (Stillman Drake και Alexander Koyre) ήρθαν αμέτρητες φορές σε κόντρα για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να εξελίσσεται η επιστήμη, δηλαδή αν η επιστήμη πρέπει να αναπτύσσετε με πειράματα ή μέσω της θεωρίας. Αυτήν την κόντρα θα προσπαθήσω να εξηγήσω με αυτήν την μικρή εργασία.

Αρχικά, ο Drake θαυμάζει τον Γαλιλαίο διότι η πρόοδος του διακρίνεται από πειραματισμούς και παρατηρήσεις τα οποία θεωρητικά στηρίζονται στα μαθηματικά, που κατά τον Drake αυτή η τακτική παρουσιάζει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Χαρακτηριστικότερα αναφέρει στο κείμενο του «Συγκρούσεις με φιλοσόφους» μία ιστορία του Γαλιλαίου, όπου καθόλη τη διάρκεια αυτής της «περιπέτειας» ο Γαλιλαίος πάντα κατάφερνε να νικά τους άλλους επιστήμονες στις άτυπες διαμάχες που διαμορφώνονταν όταν ο Γαλιλαίος ανακάλυπτε κάτι καινούργιο και ο κόσμος δεν ήταν έτοιμος να το αποδεχτεί. Όμως ο Γαλιλαίος, επειδή ήταν ένας πολύ εφυής άνθρωπος κατάφερνε να αποδείξει κάθε φορά την ορθότητα των συμπερασμάτων των σπουδαίων ανακαλύψεων του.

Ο Γαλιλαίος άρχισε να αμφισβητεί τους αρχαίους και τον Αριστοτέλη όταν ένας φοιτητής της ιατρικής ο Μπάλντεσαρ Κάπρα και ο παιδαγωγός του Σίμον παρατήρησαν ένα σουπερνόβα το βράδυ στον ουρανό, τότε κατάλαβε ο Γαλιλαίος ότι του δινόταν η ευκαιρία να αποδείξει τις θεωρίες του. Μετά από μακροχρόνιους αγώνες, συνομιλίες με μεγάλους φιλοσόφους της εποχής και πολλές φορές κοινωνική περιθωριοποίηση λόγω των καινοτόμων ιδεών του και άλλες φορές . Άλλη μια ευκαιρία να «σωθεί» ο Γαλιλαίος από την κοινωνία παρουσιάστηκε όταν στην Βενετία πάρθηκε η απόφαση να αγοράσουν ένα κατασκοπευτικό κυάλι για να ενισχύσουν τη ναυτική τους δύναμη, έτσι ο Γαλιλαίος επέστρεψε στην Παδούα.

Αφού κατασκεύασε το δυνατό κιάλι, που είχε την δυνατότητα να μεγεθύνει έως και τρεις φορές το πούλησε στους Βενετούς και αυτό ήταν το έναυσμα για να αρχίσει να κατασκευάζει ένα ακόμα πιο δυνατό κιάλι. Το νέο κιάλι είχε δύναμη να μεγεθύνει είκοσι φορές, αυτό τον οδήγησε στην παρατήρηση ότι το φεγγάρι δεν είναι απόλυτα κυκλικό, έχει δηλαδή βαθουλώματα (κρατήρες) και βουναλάκια, συνεπώς αυτή η νέα ανακάλυψη αυτόματα κατέρριπτε την θεωρία της «πεμπτουσίας» του Αριστοτέλη και μία τέτοια εφεύρεση όπως είναι λογικό ήταν σχεδόν αναπόφευκτο να μην προκαλέσει τις αντιδράσεις της κοινωνίας, που όντως σε σύντομο χρονικό διάστημα έκαναν την εμφάνιση τους. Αρκετοί επιστήμονες αντιτάχθηκαν στον Γαλιλαίο αλλά και αυτοί τελικά υπόκυψαν στην θεωρία του περί σύμπαντος. Εν κατακλείδι κατά τον Drake οι απόψεις του Πλάτωνα, Γαλιλαίου και του Αριστοτέλη για τον ρόλο των μαθηματικών στη φυσική διαφέρουν ριζικά. Ο πρώτος πίστευε πως τα μαθηματικά είναι τα κυρίαρχα σε όλους τους τομείς και αν τα σώματα δεν ακολουθούν τους μαθηματικούς κανόνες τότε είναι ατελή. Ο δεύτερος πίστευε πως τα μαθηματικά είναι τελείως αχρείαστα για την φυσική και δεν σχετίζονται, αντίθετα στους δυο αρχαίους ο Γαλιλαίος πίστευε πως τα μαθηματικά είναι όντως ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την φυσική.

O Koyre βέβαια θεωρεί πως ο Γαλιλαίος κάνει αρκετά λάθη στην φυσική θεώρηση του, ενώ υποστηρίζει πως οι αρχαίοι παρότι είχαν ορθή φυσική θεώρηση δεν είχαν τους πόρους, δηλαδή μέταλλο και για αυτό τον λόγο δεν μπορούσαν να προωθήσουν την επιστήμη. Όμως βρίσκει και ένα άλλο σημαντικό αίτιο, την δουλεία, διότι όσο επικρατούσε η δουλεία δεν υπήρχε καμία ανάγκη για καινούργια ευρήματα αφού υπήρχαν άπειρα εργατικά χέρια να ικανοποιήσουν οποιαδήποτε επιθυμία του αφέντη τους. Ο Koyre ωστόσο δίνει το χαρακτηριστικό παράδειγμα του Βιτρούβιου, (όπου κατά τη γνώμη του Koyre) έκανε ελάχιστη πρόοδο στην επιστήμη εκτός του τομέος της αρχιτεκτονικής, επειδή ο Βιτρούβιος ήταν προσκολλημένος στον κλασσικό ρωμαϊκό τρόπο ανάπτυξης που στηρίζετε πάνω στην πρακτική και όχι στην θεωρία, έτσι οδηγούμαστε στο συμπέρασμα πως ο Βιτρούβιος δεν είναι κανένας εφυής άνθρωπος μα ένας μιμητής.

Κατά Koyre η τεχνολογία είναι «τεχνική επιστήμη και επιστημονική τεχνική», όμως όταν δεν υπάρχει φυσική από κάτω της τότε είναι ανυποστήρικτη και αδιανόητη. Επιπλέον ο Descartes καταλήγει στο συμπέρασμα πως υπάρχει μια δυνατότητα να διεισδύσει η θεωρία στην πρακτική. Συνεχίζοντας ο Κοyre αναφέρει πως στο σύγχρονο βιομηχανικό περιβάλλον του 18ου αιώνα και 19ου αιώνα όλες οι δουλείες γίνονται στο «περίπου» χωρίς ακρίβεια, όπως και ο άνθρωπος του Μεσαίωνα δεν ήξερε να υπολογίζει. Αντιθέτως σήμερα όλη η ζωή μας κατακλύζεται από τα μαθηματικά. Συμπερασματικά ο Koyre πίστευε πως ήταν εύκολη η ανάπτυξη του πολιτισμού των αρχαίων αν εξαλείφονταν η δουλεία.

Η προσωπική μου άποψη είναι ότι η πρόοδος της επιστήμης επηρεάζεται από την τρέχουσα ιδεολογία, χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί στην αρχαία Ελλάδα η στασιμότητα της λόγω της δουλείας, διότι ανάλογα τη διάθεση του πολίτη υπάρχει και η αντίστοιχη παραγωγή και πρόοδος. Στη συνέχεια θεωρώ πως η φυσική χρειάζεται ένα τουλάχιστον εργαλείο που είναι τα μαθηματικά και πως το πείραμα οδηγεί στην απόλυτη κατανόηση της. Κατόπιν νομίζω πως το πείραμα και η παρατήρηση είναι τα άλφα και το ωμέγα στην επιστήμη διότι ο άνθρωπος δεν είναι ένας αριθμός μέσα σ’ ένα μαθηματικό τύπο, αλλά ένα  φυσικό σώμα και η θεωρία πρέπει να υπάρχει μόνο για την αναπαραγωγή της γνώσης σε νέους ενδιαφερόμενους.

 

Βιβλιογραφία:

http://en.wikipedia.org/wiki/Alexandre_Koyr%C3%A9 http://en.wikipedia.org/wiki/Stillman_Drake
Σημειώσεις καθηγητή : η καταγωγή του εκμηχανισμού
Σημειώσεις καθηγητή : Συγκρούσεις με φιλοσόφους                  

ΤΕΛΟΣ